Sessiz Gücün Adı: Patriyarka Nedir, Nereden Gelir ve Neyi Etkiler?

Patriyarka gündelik hayatta sıkça karşımıza çıkan, çoğu zaman fark etmeden içinde yaşadığımız bir yapı. Bir ailenin, toplumun, kurumun ya da koca bir tarihin arka planına baktığımızda genellikle aynı kurguyla karşılaşıyoruz; merkezde bir erkek, çevresinde onu “tamamlayan” kadınlar… İşte, bu sahne patriyarkal sistemin bir yansıması. Patriyarka ne demek ve günlük hayatta neleri etkiliyor merak ediyorsan okumaya devam edebilirsin!

Patriyarka Nedir?

Patriyarka, sosyal, kültürel, ekonomik ve politik alanlarda erkeklerin, özellikle de yaşça büyük erkeklerin sözünün geçtiği bir düzeni ifade ediyor. Yani patriyarkal sistemde kadınların düşünce özgürlükleri bir nevi geri plana atılıyor ve kısıtlanıyor. Bu doğrultuda Latince "pater" yani "baba" kelimesinden türemiş bir sözcük olan patriyarkanın kelime anlamı da gayet açık: Baba egemenliği!

Ancak burada yalnızca ailedeki baba figürü değil, toplumun geneline yayılan erkek egemen anlayıştan söz ediliyor. Patriyarka sadece bireysel ilişkilerde değil; hukuk, ekonomi, eğitim, sanat ve din gibi birçok alanda kendini gösteren bir iktidar biçimi. Ve bu iktidar çoğunlukla "doğal" ya da "geleneksel" diye meşrulaştırılıyor. Öte yandan toplumsal cinsiyet rolleri üzerinde de epey etkili oluyor. 

Patriyarkal Sistem Ne Demek?

• Patriyarkal sistem, erkeklerin kadınlardan daha fazla güce ve söz hakkına sahip olduğu toplumsal yapıyı ifade ediyor.
• Bu sistemde roller önceden belirleniyor; erkekler güçlü ve akıllı addediliyor ve tüm konularda son karar onlara bırakılıyor. 
• Kadınlar ise duygusal, destekleyici ve uyumlu olmakla görevlendiriliyor. Bu düşünce kalıpları sadece bireysel hayatları değil, kurumları da şekillendiriyor.
• Mesela, neden çoğu CEO erkek veya neden bazıları tarafından bir kadının başarısı hala “erkek gibi güçlü” ifadesiyle tanımlanıyor hiç düşündün mü? İşte tüm bu kalıplaşmış düzen ve yargılar patriyarkal sistemin bir yansıması!
• Toplumsal normlar, annelik kalıpları, evlilik ritüelleri ve güzellik standartları… Hepsi bir şekilde patriyarkal sistemi destekliyor. Patriyarkal sistem nedir öğrendiğine göre bu düzenin tam olarak neyi hedeflediğini incelemek için okumaya devam edebilirsin.

Patriyarkal Düşünce Neyi Hedefler?

Patriyarkal düşüncenin gizli silahı normallik algısını yönetmek. Patriyarkal düşünce, bir cinsiyetin diğerine üstün olduğu fikrini “doğalmış” gibi sunuyor. Feminizm mücadelesinin önüne duvarlar örüyor ve “Kadınlar naziktir.”, “Kadının yeri evidir.” gibi kalıpları yaşamın bir parçası haline getirmeyi hedefliyor. Bu sistem cinsiyet rollerini net bir şekilde çiziyor, ardından bu rolleri topluma “'biçilmiş kaftan” gibi sunuyor. Anlayacağın bu sistem yalnızca kadınlar için değil erkekler için de son derece baskıcı bir yaklaşıma sahip.

Patriyarkanın hedefi çok net: Mevcut düzeni sürdürmek! Erkekleri güçlü pozisyonlarda tutmak, kadınları bu yapının destekleyicisi olarak görmek patriyarkal sistemin asıl amacını oluşturuyor. Bu yüzden kadının birey olmasını, karar mekanizmalarında yer almasını ve bağımsız bir hayat kurmasını tehdit olarak algılıyor. Patriyarkal düşünceye göre özgür kadın, sistemin konforunu bozuyor. 

Ne Yapmalı?

• Öncelikle patriyarkanın etkilerini fark etmek önemli. İşe dildeki, alışkanlıklardaki ve ilişkilerdeki kalıpları sorgulamakla başlanabilir.
• Sonra bu kalıpların çocuklara nasıl aktarıldığını görmek ve bunu değiştirmek için gerekli adımlar atılabilir.
• Çünkü patriyarka baskıcı bir sistem olduğu kadar bir düşünme biçimini de ifade ediyor. Ve her düşünce biçimi gibi zaman içinde dönüştürülebilir!

Patriyarkal sistemin öğretilerini alaşağı etmek için yıllardır sürdürülen bir mücadele var. Bu mücadelenin temelinde yalnızca toplumsal eşitlik yaratmak değil bireylerin öz şefkat geliştirmesine yardımcı olmak da yer alıyor. Çünkü ancak her bireyin kendine güvendiği ve kendini özgürce ifade edebildiği bir toplumun gelişmesi mümkün!